علم و دانش گنجینه بی پایانی است که بعد از هزاران سال از عمر بشر هر روز رو به رشد است و در همه زمینه ها اعم از حکمت و علوم دینی گرفته تا علوم پایه و پزشکی و … رو به گسترش است و کشفیات بشر هر روز بیشتر می شود. پس چطور می شود بعضی ها در همان علم ناچیز خود خست دارند و با جهالت آن را از دیگران می پوشانند؟
اشتباه ما این است که فکر می کنیم خست  و بخل فقط در مسائل مادی معنا و مفهوم دارد؛ اما اصلا اینگونه نیست. بخشش در همه امور صادق است. یکی از این بذل و بخشش ها، یاد دادن علم و دانشی است که می دانیم. امام محمد باقر(عليه السلام) فرمودند:"هر كه به مردم درى از هدايت آموزد مثل پاداش ایشان را دارد بدون اينكه از پاداش آنها چيزى كم شود و كسى كه به مردم درى از گمراهى آموزد مثل گناه ايشان را دارد بدون اينكه از گناه آنها چيزى كم شود."(2)

زکات چیست؟
اصل کلمه “زکاة” به معناى رشد و نموّى است که از برکت الهى در چیزهاى دنیوى و اخروى حاصل می‌شود.(3)
کلمه “زکات” به سهم الهى که انسان مؤمن از مال خود خارج می‌کند و به فقرا می‌دهد، گفته می‌شود. به این دلیل است که در پرداخت آن، امید رشد و افزایش مال همراه با خیرات و برکات دارد، یا موجب تزکیه و پاکى روح پرداخت کننده می ‌شود و یا از هر دو جنبه است؛ زیرا هر دو فایده در پرداخت زکات وجود دارد.(4) بنابراین،"زکات” در لغت، به دو معنا آمده است: یکى رشد و نموّ و دیگرى پاکى.(5)

زکات علم چیست؟
بر اساس معنای لغوی و عام، هر چیزى زکاتى دارد. امیر المؤمنین على(علیه السلام) می‌فرمایند:"زکات بدن؛ جهاد و روزه گرفتن است. زکات جاه و مقام؛ بذل و بخشش، زکات جمال و زیبایى؛ عفت و عصمت خواهد بود. زکات سلطه و قدرت؛ نجات افراد اندوهگین، زکات شجاعت؛ جهاد فى سبیل اللّه است. زکات صحت و سلامتى؛ کوشش در اطاعت پروردگار و زکات پیروزى؛ احسان خواهد بود. زکات علم آن است که آن ‌را نشر دهى و خود را به انجام آن وادار کنى … زکات قدرت؛ انصاف است."(6)

میراثی ارزشمند
بعد از مرگ افراد، چندین روز پس از خاک سپاری و مراسم، همه از اموال و املاک متوفی یاد می کنند و او را بعضا تحسین می کنند که چقدر مال و اموال برای وراثش گذاشته و یا بنده خدا را شماتت می کنند که چرا بی فکر بوده. کسی به گنجی با ارزش تر و پرسود تر فکر نمی کند. چیزی با ارزش تر از مال که راهت را روشن تر و مسیر زندگیت را بهتر می کند و تو را از بلایا و اشتباهات سنگین نجات می دهد. این گنج همان علم و دانش است. امام صادق(عليه السلام) به شاگردشان مفضل فرمودند:"بنويس و علمت را در ميان دوستانت منتشر ساز و چون مرگت رسيد آنها را به پسرانت ميراث ده زيرا براى مردم زمان فتنه و آشوب مي رسد كه آن هنگام جز با كتاب انس نگيرند."(7)

پی نوشت:
1.    الحياة / ترجمه احمد آرام ؛ ج‏2 ؛ ص521، حكيمى، محمدرضا و حكيمى، محمد و حكيمى، على، الحياة / ترجمه احمد آرام - تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى ،چاپ: اول، 1380ش.
2.    أصول الكافي / ترجمه مصطفوى ؛ ج‏1 ؛ ص43، كلينى، محمد بن يعقوب، أصول الكافي / ترجمه مصطفوى - تهران، كتاب فروشى علميه اسلاميه‏، چاپ: اول، 1369 ش.
3.    راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، ص 380، دارالعلم‏، الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1412ق.
4.    همان، ص 381
5.    ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 14، ص 358، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.
6.    محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 7، ص 46، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1408ق؛ ر.ک: لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، محقق و مصحح: حسنی بیرجندی، حسین، ص 275، دار الحدیث، قم، چاپ اول، 1376ش.
7.    أصول الكافي / ترجمه مصطفوى ؛ ج‏1 ؛ ص67، كلينى، محمد بن يعقوب، أصول الكافي / ترجمه مصطفوى - تهران، كتاب فروشى علميه اسلاميه‏، چاپ: اول، 1369 ش.

آیة الله العظمی وحید خراسانی، امروز در درس خارج فقه با اشاره به ایام عاشورا توصیه هایی به روحانیون فرمودند.
ایشان در ابتدا به شرح وظیفه ی روحانیان پرداختند و بیان کردند:
امروز مردم تشنه اند. این عطش مستلزم سقایت (آب رسانی) شما از زلال معارف کتاب و سنّت است. به هر جایی که رفتید، سعی کنید این برنامه را انجام دهید:

اوّل: تحکیم عقائد در این عصر تزلزل؛
دوم: دفع شبهاتی که [سبب] امراض (بیماری های) روح و قلب ضُعفاست؛
سوم: تهذیب (پاک کردن) اخلاق؛
چهارم: تعلیم احکام.
این ارکان چهارگانه اگر در تبلیغ شما جمع بشود، اجر شما حساب ندارد.

پاداش دستگیری از یتیم آل محمّد(ع)
آقای خراسانی در ادامه، ضمن نقل روایتی از حضرت سیدالشهدا (ع) در سرپرستی و نگهداری از یتیمان آل محمد (علیهم السلام) شرح دادند:
وقتی ما این روایت را دیدیم، مدّتی متحیر بودیم. اگر در ایام عاشورا، یک یتیم از شیعه را هدایت کنید، بهره ی شما [از این هدایتگری] این است:
خدا به تو خواهد گفت: «ای بنده ی کریم مددکار! من به کرم از تو سزاوارترم.»
آن کرم چیست؟
به هر حرفی که از دهانت در ایام عاشورا برای هدایت یتیمان سید الشهدا(ع) بیرون آمده، هزار هزار قصر دارید. این سخن ذهن را به حیرت می اندازد.
متن حدیث این است: «بِعَدَدِ كُلِّ حَرْفٍ عَلَّمَهُ أَلْفَ أَلْفِ قَصْرٍ، وَ ضَمُّوا إِلَيْهَا مَا يَلِيقُ بِهَا مِنْ سَائِرِ النِّعَم‏؛ ضمیمه کنید به آن قصرها آنچه که لایق آن قصرهاست از سایر نعمتها.» این اجر هدایتگری شماست.

اسمی که اندوه می آورد
آیت الله وحید خراسانی، سپس روایتی را از امام زمان (علیه السلام) چنین تبیین کردند:
«زکریا(ع) از خدا خواست تا اسامی پنجگانه را به او یاد دهد. پس هر وقت زکریا اسم محمّد و علی و فاطمه و حسن (ع) را یاد می کرد، تمام هموم و غمهایش از بین می رفت و دروازه های سرور و شادمانی به رویش گشوده می ‌‌شد.
حضرت زکریا از خدا پرسید: «پروردگارا! اسم آن چهار نفر را می‌ برم، شادمان می شوم، امّا چرا وقتی اسم حسین را می‌ برم، تمام غم ها به من هجوم می‌ کند و چشمانم پر از اشک می شود؟» خداوند از قصّه ی او،  زکریّا(ع) را آگاه ساخت. وقتی آن را شنید، سه شبانه روز از محرابش بیرون نیامد و در این سه روز کسی را نپذیرفت و به گریه و نوحه خوانی پرداخت.
این [غم] را زکریّا می فهمد، نه من و تو.»

شیون مادر حسین(ع)
آیت الله وحید خراسانی در پایان به عظمت عمل سید الشهداء (ع) اشاره کردند و سپس بیان داشتند:
«همه ی انبیا به یاد او گریه کردند و همه ‌به زیارتش می‌ روند. تمام ملائکه هر شب جمعه دور قبر او می گردند؛ امّا یک زیارت، استثنائی است!
یک زائر برای امام حسین(ع) می ‌آید. زائری که تنها هم نیست. هزار پیغمبر، هزار صدّیق، هزار شهید، هزار هزار ملک از ملائکه ی آسمانی، همه همراهش به زیارت او می روند.
این زائر کیست؟ او مادرش فاطمه (علیها السلام) است. جمله [ی روایت] این است: «وقتی کنار آن قبر می ‌آید و چشمش به آن بدن می‌ افتد، دیگر گریه نیست، ناله نیست، شهقه * می‌زند.
وقتی آن شهقه را می‌ زند، هیچ ملکی در آسمان نمی ماند؛ الّا اینکه از تسبیح و تهلیل (لا اله الا الله گفتن) دست بر می دارد و همه گریان و نالان می شوند.
* شهقه فریاد اندوهناکی است که از دهان کسی بیرون می آید که گویی نفسش بند آمده است.


از سایت موعود

“کنعان محمدی”

و این هم جوابیه ای به این شعر:
قصد دارم که این محرم هم
نشوم بی خیال یزید
هرچه نفرین و هر چه لعنت را
بفرستم به عاملان اسید
کین پلیدان و ظالمان جمله
همه هستند پیروان یزید
زین جهت لعنت خدا و بشر
بر یزید و رهروان یزید

“رضا مقیمی”