همه ما این جمله حضرت رسول اکرم (ص) را حفظ هستیم که فرمودند:” افضل العباده انتظار الفرج” .همچنین در سخن شریفی از امام علی (ع) چنین آمده است که:” افضل العباده عفه البطن والفرج ” اما آیا عفت – که دو مصداق آن بیان شد – مصادیق دیگری نیز دارد؟
امام علی (ع( این سوال را نیز پاسخ داده وفرمودند: ” ان افضل العفه الورع” ورع به معنی تقواست وبه عبارتی ، نقطه عالی نیت ها واعمال انسان ها محسوب می شود . این جمله یکی از جملاتی است که امام علی (ع) در نامه ای ، به محمد ابن ابی بکر  نوشتند ؛ آن هم زمانی که او را به عنوان والی مصر ، رهسپار آن دیار کردند. مصر در آن زمان چنا ن دستخوش دگرگونی شده بود که علیه حکومت مرکزی ایستاده وعلم شورش برداشته بود . داستان محمد بن ابی بکر با شهادتش توسط ماموران  معاویه در آن خطه ، پایان می پذیرد ومصر سرانجام رسما از سیطره حکومت به حق امیرالمومنین (ع) خارج وبه عنوان تحفه ودستمزد حیله ای که عمروعاص در صفین به خرج داد ( قرآن بر سر نیزه کردن ) به او سپرده شد.مصر قبل از شهادت محمدبن ابی بکر ، شهادت مالک اشتر را نیز در کارنامه داشت .وقتی که مالک به عنوان فرماندار به آنجا رفت به نیرنگ عمرو عاص شهید شد.
ممکن است تصور کنید این مقدمه ، قدری طولانی شده است ؛ اما نکته همین جاست! چون در زمان عثمان مهمترین کسانی که به عنوان دادخواهی به مرکز حکومت اسلامی (مدینه ) آمدند تا شکایت فرماندار را به عثمان کنند وگشایشی در کار شان حاصل شود ، همین اهل مصر وبزرگان آن ها بودند . علاوه بر مصریان ، بزرگان سایر بلاد اسلامی نیز به مدینه آمده بودند واجتماع بزرگی در مدینه به راه افتاده بود .عثمان از ترس شورش این جمعیت فراوان ، سپاه شام را به فرماندهی معاویه به مدینه فراخواند ومعاویه نیز سپاه را به سمت مدینه حرکت داد؛ ولی هیچ گاه اجازه نداد حتی به نزدیکی مدینه برسد! از آن طرف عثمان ، قول برکناری چند فرماندار را به مردم داد ومردم مصر با خوشحالی مدینه را ترک کردند. اما توطئه مروان باعث شد تا مصریان سراسیمه  از نیمه راه باز گشته ووارد مدینه شوند وسرانجام پس ار محاصره ای طولانی ، با نیرنگ نزدیکان عثمان،خلیفه سوم کشته شد.
بعد از آن ، مردم در مسجد جمع شدند تا با امام علی (ع) بیعت کنند . مصریان نیز در میان این بیعت کنندگان بودند . اما شروط بسیاری با مردم در میان گذاشتند وبزرگان نیز به نیابت از طائفه خود آن را پذیرفتند . اما سختی های عمل به پیمان وشرط، آغاز شد واولین فتنه مسلمین که “جنگ  جمل” بود درگرفت .امام خطاب به مسلمانان فرموده بود:"لایحمل هذا العلم الا اهل البصر والصبر ” . “هیچ کس توان برداشتن این علم را ندارد ؛ جز کسانی که اهل صبر وبصیرت باشند.”
اولین نزاع اهل قبله در گرفت ومسلملنان زیادی کشته شدند.اما هنوز خون های کشته شدگان خشک نشده بود که معاویه سر به طغیان گذاشت وخونخواهی عثمان  ومواخذه شدن دروغین امام علی (ع) – به عنوان عامل قتل- را دست آویز جنگی کرد  که صفین نام گرفت. در صفین ، کار زار طولانی شد ؛ تا اینکه سرانجام زمانی که پیروزی امام علی (ع) قطعی شده بود ، نیرنگ عمروعاص موثر افتاد وکسانی که بی بصیرت به میدان وارد شده بودند ، قرآن ناطق را ندیدند وبه تکریم قرآن صامت روی آوردند ! بسیار بودند کسانی که تامل نکردند وبی بصیرت وارد میدانی شدند که جز نابودی وهلاکت ، ارمغانی برایشان به همراه نداشت ؛ اگر طلحه وزبیر تن به تقوا سپرده بودند وعفت پیشه  می کردند واگر خوارج ، بصیرت به خرج می دادند وامام را وادار به حکمیت  نمی کردند ودست آخر رودر روی او نمی ایستادند واگر اهل مصر – که انتظار گشایش وفرج واقعی داشتند وبرقراری عدالت را می خواستند – به جای ایستادن در کنار عمروعاص ، در کنار سرداران بزرگ امام علی (ع) ایستاده بودند ، نه مصر تجزیه می شد ، نه خوارج کشته می شدند ومهم تر اینکه بین اهل قبله چنین نزاع وجنگی در نمی گرفت.
اینک ما باید تاریخ را یک بار دیگر مرور کنیم تا بدانیم اگر به راستی خواستار گشایش هستیم ، امر ظهور وفرج ، بدون تقوا ، صبر ، عفت وبصیرت ، محقق نخواهد شد.
دوماهنامه امان شماره 29