در کتب آسمانی،خصوصاً قرآن و نیز در روآیات اهل بیت عصمت و طهارت(ع)مطالبی پیرامون همراهی فرشتگان با پیامبران یا اولیاء الله در حوادث متعدد وجود دارد که از طبق آن،فرشتگان از طرف خداوند مأمور به یاری و حمل نوید و بشارت برای پیامبران و یا دفع ظالمان و ستمگران بوده اند که در زیر به نمونه هایی از این حوادث اشاره می کنیم.
1.داستان آوردن گوسفندی از بهشت برای حضرت ابراهیم(ع)به منظور قربانی در«منا»(سوره; صافات،آیه; 107)
2. میهمانی دو فرشته در خانه; ایشان(ابراهیم(ع))برای بشارت تولد حضرت اسحاق(ع)و کسب اجازه از ایشان برای مجازات قوم لوط. (سوره; هود،آیه; 69)
3. حضور فرشتگان در خانه; لوط(ع)و سرانجام مجازات تبهکاران. (سوره; هود،آیه; 81)
4. ندای ملائک در محراب عبادت حضرت زکریا(ع)و بشارت تولّد حضرت یحیی(ع). (سوره; آل عمران،آیه

5.بازگرداندن تابوت عهد به  قوم موسی( سوره بقره آیه 248)
6. آوردن مائده بهشتی برای حضرت مریم(ع)و گفتگوی جبرئیل با ایشان و اظهار عنایت خاص خداوند در بخشیدن حضرت عیسی(ع)به ایشان. (سوره; مریم،آیه; 17)
7. فرستادن هاروت و ماروت برای آموزش ابطال سحر به مردم. (سوره; بقره،آیه;102)
8. بالا رفتن از دیوار محراب و عبادتگاه حضرت داوود(ع). (سوره; ص،آیه;21)
9. ارسال هزاران فرشته جنگی نشاندار و درجهدار به یاری پیامبر اسلام(ص)(سوره; احزاب،آیه;9و سوره; انفال، آیه;9)؛ و هم چنین موارد متعدّدی از اطلاع رسانی به پیامبر(ص)در مورد حیله و مکر دشمنان
10. همراهی پیامبر(ص)در معراج،نزول سوره انعام به مشایعت 70 هزار فرشته و موارد مختلف دیگر نمونه هایی از این نصرت و یاری خداوند به وسیله فرشتگان و ملائک است.

فرشتگان نگهبان
همه; موجودات به ویژه انسان پیوسته در معرض آسیبهای جسمی یا خطرات روحی از قبیل وسوسه شیطان و نفس امّاره و سقوط ظاهری و باطنی قرار دارد.
از آنجا که پروردگار مهربان بهترین نگهبان میباشد،(سوره; یوسف،آیه;64)گروهی از فرشتگان را مأمور نگهداری انسان قرار داده است. (سوره; انفطار،آیه;10)
در مجموع،12آیه اعلام میکند که خداوند فرشتگان متعددی به منظور نگهبانی و محافظت بر هر شخص گمارد؛ انسانی نیست مگر اینکه نگهبانی دارد که برایش از جان و روح انسان،در مسیرحق و عدالت و هم چنین از جسم او در مقابل خطرات مختلف حراست میکند. این 12آیه عبارتند از:
1. آیه; 4 سوره طارق:«قسم به اینان که برای هر شخص مراقب و نگهبانی است». 2. آیه;61 سوره انعام:«برای حفظ شما فرشتگانی را به نگهبانی میفرستد تا آنگاه که مرگ یکی از شما فرا رسد و رسولان ما او را میمیرانند و حال آن که هیچ کوتاهی نخواهند کرد». 3. آیه; 11سوره; رعد:«خدا برای هر چیز فرشتگانی محافظ از جلو و پشت سر بر گماشته تا به امر خدا آن چیز را پاسبانی کنند». 4. آیه; 10 و 11سوره; انفطار:«به درستی که بر شما نگهبانانی است که نویسندگانی بزرگوارند». 5 آیه; 17 سوره; ق :«دو فرشته(ملک)از طرف راست و چپ به مراقبت و نگهبانی او نشستهاند».

دریافت کنندگان اعمال
طبق آیات 17-18-21-23 سوره; ق این خدای مهربان در راست و چپ هر انسانی دو فرشته به نام«رقیب» و«عتید» قرار داده که از او مراقبت و اعمالش را در هر لحظه ثبت و ضبط میکنند.
از آن جا که سخن گفتن سادهترین عمل و از طرفی؛سخن نشانگر ایمان و فکر است،خداوند در این سوره میفرماید:«هیچ سخن از زبان او خارج نمیشود،مگر این که آن دو نویسنده گرامی(کراماً کاتبین)به ثبت آن می پردازند». حتّی اگر انسان قصد عمل نیکی داشته باشد،از بوی خوشش،آنها مطلع شده و نیت خیر او را به حساب میآورند و حسنهای برایش مینویسند و خداوند در مقابل آن به تو پاداش نیکو میدهد و روز قیامت هر انسانی با گواه(فرشته)خود میاید.
خداوند در آیه; 80 سوره; زخرف میفرماید:«ایا گمان میکنید که سخنان سرّی و پنهانی را که به گوش هم میگویید، نمیشنویم،بلی! میشنویم و رسولان(فرشتگان)ما همان دم آن را مینویسند».
آنچه باید مورد توجّه قرار گیرد این است که،مجموعه نوشتههای این فرشتگان در دنیا از دید دیگران مخفی است و جز خود شخص،کس دیگری از این نوشته ها اطلاعی ندارد،امّا در قیامت این نامه; اعمال به صورت سرگشاده در گردن او قرار دارد و به او گفته میشود:»نامه; عملت را بخوان! امروز برای رسیدگی به حساب خود کافی هستی». (سوره; اسرا،آیه;14)
اهل عصیان و با دیدن نامه; اعمالشان،با تعجّب و حیرت میگویند:«این چه کتابی است که کوچکترین عمل را فروگذار نکرده است» و پیوسته اعمال خود را حاضر ببینند(سوره; کهف،آیه;49)و گناهکار آرزو میکند،ای کاش میان او و عمل زشتش مسافتی دراز و جدایی بود. (سوره; آل عمران،آیه;30)
گرفتن جان انسان توسط فرشته
روح انسان از ملکوت اعلای خداوند است. به همین دلیل مأموریت گرفتن جان را به ملک الموت (عزرائیل)و فرشتگان تحت امر او (ملکوتیان) واگذار نمودهاند. بنابر آیات الهی،فرشتگان عذاب، جان کافران را با رنج و زحمت و سختی فراوان(سوره; نازعات،آیه; 1)و در مقابل،فرشتگان خاص،جان مؤمنان را با حضور و سلام اصحاب یمین(سوره; واقعه،آیه; 91)،به راحتی بوییدن گلی خوشبو و در نشاط و شادی میگیرند(سوره; نازعات،آیه;2) و با خود به بهشت اعلی میبرند.
کارگزاران برزخ و قیامت
اگر به آیات الهی در مورد مراحل قبر و ماندن تا قیامت و سرانجام دمیدن در صور و آمدن فرشتگان صف در صف در اطراف آسمان و صحرای محشر(سوره; نبا،آیه; 38)،آغاز رسیدگی به اعمال بندگان،هدایت آنها به سوی جهنّم و بهشت،خازنان جهنّم و فرشتگان عذاب و پذیرایی از یاران بهشت و حور العین و … همه; نظر کنیم،متوجه میشویم که با فعالیت گروههای مختلف ملائک انجام میگیرد.
تسبیح و دعای فرشتگان
طبق آیات قرآن،معروفترین کار و وظیفه; فرشتگان تسبیح و ذکر آنها میباشد،به طوری که فرشتگان خود را «مسبّحون» یعنی تسبیح گویان نامیدهاند. خداوند به پیامبر(ص)میفرماید:اگر آنها نسبت به اطاعت تو تکبر ورزیدند،(نگران نباش!)آنان که نزد پروردگار تو هستند،پیوسته شب و روز به تسبیح او مشغولند و هرگز خسته نمیشوند(سوره; انبیا،آیه;19)؛و گاه همراه تسبیح برای همه; زمینیان آمرزش طلب میکنند. (سوره; مؤمن،آیه; 17)
حتّی حاملان عرش پروردگار که همان فرشتگان هستند،همراه تسبیح چنین زمزمه میکنند:
«ای پروردگاری که رحمت و علم تو به وسعت همه; هستی است،گناه توبه کنندگان و آنان را که از راه تدبیر دعا میکنند،بپذیر و آنها را از عذاب جهنّم محفوظ دار». (سوره; احزاب،آیه; 56)
علاوه بر این،پیوسته همراه خداوند بر پیامبر(ص)درود میفرستند،خداوند نیز مؤمنان را به شرکت در این جمع بلند مرتبه دعوت میکند و از آنان میخواهد که به همراه خداوند و فرشتگان بر پیامبر(ص)درود و رحمت نثار کنند. در آیه; 41 سوره; مبارکه احزاب از مؤمنان چنین دعوت میکنند که:
خدا را بسیار یاد کنید و هر بامداد و شبانگاه،او را تسبیح گویید،نه تنها با زبان بلکه از اعماق قلب او را بخوانید تا در مقابل،خدا و فرشتگان نیز بر شما درود نثار کنند و این درود و رحمت خاص خداوند،رهایی از تاریکیها و نورباران وجود شماست. (سوره; احزاب،آیه; 43)

مجله بشارت شماره72

صفحات: 1· 2